… na današnji dan – 23. septembar

1689. – Srpski vojvoda Stojan Janković, vođa uskoka u Ravnim Kotarima u severnoj Dalmaciji, poginuo je u napadu na Turke u Duvnu. Zarobljen je u borbi s Turcima 1666. i odveden u Carigrad, odakle se posle 14 meseci izbavio bekstvom, što je opevano u srpskoj narodnoj pesmi „Ropstvo Janković Stojana“, a 1686. oteo je Sinj od Turaka. Za podvige u borbama protiv Turaka, mletačke vlasti odlikovale su ga titulom kavalijera i dale mu veliko imanje u Kotarima.

1806. – Posle dve i po godine, američki istraživači Luis i Klark, vratili su se u Sent Luis sa prvog zabeleženog kopnenog puta od reke Misisipi do obale Pacifika i nazad, noseći sa sobom dragocene podatke o do tada neistraženim delovima severne Amerike. U ekspediciji je bilo 28 muškaraca i jedna žena; oni su ujedno i prvi evropski istraživači koji su kopnenim putem došli do obala Tihog okeana sa istoka.

1840. – Crnogorci su u Mljetičku na Durmitoru ubili 80 turskih vojnika i muselima gatačkog, pivskog i drobnjačkog Smail-agu Čengića, koji je pošao da kupi harač. O tom događaju spevan je herojski ep „Smrt Smail-age Čengića“, pripisan Ivanu Mažuraniću, pri čemu je ignorisano svedočanstvo iz prve ruke Ljubomira Nenadovića u „Pismima iz Italije“, prema kojem je autor epa Petar II Petrović Njegoš. Crnogorski vladar i vladika se u martu 1851. u Napulju požalio Nenadoviću, koji je upravo čitao „Lažnog cara Šćepana Malog“: „Žao mi je, kad tako rado čitate moje stihove, što nemam ovđe pjesmu Čengića. Znam da bi vam se vrlo dopala. Dođe mi jedan, i kad sam mu je pročitao, zaciganči – daj mi, daj mi; i ja mu dadoh, a prijepis nije mi ostao.“

1846. – Nemački astronom Johann Gottfried Galle otkrio je planetu Neptun iz berlinske opservatorije. Neptun je osma velika planeta po redu daljina od Sunca, koja oko Sunca obilazi na prosečnoj udaljenosti od 30 astronomskih jedinica (448,5 mil. km) po gotovo kružnoj putanji, za 164 godine i 290 dana. Po redu veličina, Neptun je treća planeta a, poređenja radi, njegov prečnik iznosi 4,15 Zemljinih prečnika (53.000 km). Neptun se može videti samo teleskopom i ima izgled male zelenkaste kružne ploče na kojoj se ne primećuju nikakve pojedinosti. Oko njega kruže dva satelita: Triton, koji je otkriven mesec dana po otkriću planete, i Nereid, otkriven 1949. godine. Godine 1989, američki „Voyager 2“ bio je prva svemirska letelica koja je posetila ovu planetu.

1866. – Srpski knez Mihailo Obrenović i crnogorski knez Nikola I Petrović zaključili su ugovor o ujedinjenju Srbije i Crne Gore i savezu u ratu protiv Otomanskog carstva.

1893. – U Beogradu je stavljena u pogon prva javna električna centrala u Srbiji.

1930. – Rođen je američki muzičar Rej Čarls (Robinson). Ovaj slepi pevač višestruko je nagrađivan Gremi nagradama za pesme: „Georgia on My Mind“ (1960), „Genius of Ray Charles“ (1960), „Hit the Road Jack“ (1961), „I Can’t Stop Loving You“ (1962), „Busted“ (1963), „Crying Time“ (1966), „Living for the City“ (1975), a 1986. godine dobio je i nagradu za životno delo. Oprobao se i kao glumac u filmovima „The Blues Brothers“, „Ballad in Blue“ i „Limit Up“.

1964. – U zgradi opere u Parizu predstavljena je nova tavanica koju je oslikao Mark Šagal, jedan od najoriginalnijih evropskih slikara, koji je rođen u Rusiji, ali je veći deo života proveo u Francuskoj. Radeći na površini od 560 kvadratnih metara, on je podelio tavanicu na koloritne zone koje je ispunio pejzažima i prikazima iz opera i baleta. Iako je bilo onih koji su Šagalov rad u operi kritikovali, većina je bila oduševljena. Godine 1966, Šagal je oslikao i dva ogromna murala u njujorškoj Metropoliten operi.